فصل پنجم

دلايل خداوند و امامان معصوم درباره توحيد(1)

حضرت امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ مى‏فرمايد :

« سپاس خدا را كه نشانه‏هاى سلطنت و بزرگى و عظمت خود را چنان هويدا كرد كه ديده‏ها را از شگفتى قدرتش به حيرت آورده و انديشه‏ها را از خاطرها براندتا خود را به شناخت كنه صفتش نتواند رساند ؛ و گواهى مى‏دهم كه جز خداى يكتا خدايى نيست ، گواهى اى برخاسته از ايمان ، بى هيچ گمان و از روى اخلاص و پذيرفتن فرمان . . . » . ترجمه از : نهج البلاغه ، خطبه 195.

دلايل خداوند و امامان معصوم

درباره توحيد(1)

خانم معلم به ساعت خود نگاه كرد ده دقيقه به زنگ تفريح مانده بود و گفت :

« خُب دخترها ! فعلاً درباره اصول دين همين مقدار كه گفتم كافى است و اگر كسى خواست بيشتر بداند مى‏تواند به خود من مراجعه كند و يا از ديگران بپرسد . الآن تا وقتى كه زنگ تفريح زده شود مى‏خواهم با چند آيه از قرآن و چند سخن از كلام معصومين ـ عليهم السلام ـ براى هر انسان عاقلى به طور مختصر دليلها و جواب‏هاى قانع كننده‏اى بياورم . اما توجه داشته باشيد كه بعضى از اين مطالب دلايل عقلى هستند كه خدا و ائمه به آنها اشاره نموده‏اند :

اول : دليل وجود خدا :

خدا در سوره ابراهيم آيه 10 فرموده است : « أ فى اللَّه شكٌّ فاطر السموات و الأرض » . يعنى : آيا در وجود خدايى كه آفريننده و پديد آورنده آسمانها و زمين است مى‏شود شك كرد؟ پس اين دليلى براى اثبات وجود خداست.

دوم : دلايل توحيد خدا

در ذات و صفات و نفى شريك‏

سوره اخلاص يا همان توحيد را حتماً همه حفظ هستيد . حضرت على ـ عليه السلام ـ در خطبه 186 نهج البلاغه فرموده است : « او (يعنى خدا) كسى را نزاييده كه خودش هم زاييده شده باشد ، و از كسى هم زاييده نشده تا محدود شود ، مثل و مانندى ندارد تا با او همتا گردد و هيچ شبيهى براى او تصور نمى‏شود تا با او مساوى باشد » .

خدا در آيه 16 سوره رعد فرموده است : « آيا براى خدا شريكانى پنداشتند كه مانند آفرينش او آفريده‏اند ، و در نتيجه [ اين دو ] آ فرينش بر آنان مشتبه شده است ؟ بگو خدا آفريننده هر چيزى است و اوست يگانه قهّار » .

« . . . أم جَعَلوا للَّه شُرَكاء خلقوا كَخَلقِه فَتَشابَهَ الخلقُ عليهم قُل اللَّه خالق كلّ شَى‏ءٍ و هو الواحِد القَهّار »

اين به معناى يكى بودن خدا در ذات و اصل خويش است ؛ يعنى هيچ شريكى ندارد و هرچه هست را او به وجود آورده است . و معناى يكى بودن در صفات هم است ؛ يعنى هيچ صفتى با معناى حقيقي‏اش تصور نمى‏شود كه براى خدا نباشد و اين صفات هم عين وجود خداست و او به همه چيز تسلط دارد .

سوم : توحيد در صفات :

صفات خدا در خودِ وجود خداست و چيزى اضافه بر او نيست كه همه در اسماء حُسنى‏ آمده است .

خداوند در آيه 3 سوره حديد آورده است : « اوست اول و آخر و ظاهر و پوشيده و اوست كه به هر چيزى داناست » همچنين در آيه 180 سوره اعراف فرموده است : « و براى خدا نامهاى نيكوست پس او را با آن نامها« هو الأوّل و الآخِر و الظّاهر و الباطِنُ و هوَ بِكُلُّ شَى‏ءٍ عليم »

بخوانيد » ،كه انشاءاللَّه برايتان از اسماى حسناى خدا خواهم گفت . خداوند در آخر سوره حشر چند تا از آن اسما را« و للَّه الأسماءُ الحُسنى‏ فَادعوهُ بِها » آورده است .

چهارم : توحيد در خالقيت (مالكيت و تدبير):

درباره توحيد و نفى شريك براى خدا ، دو آيه هست كه خوب است آن دو را حفظ كنيد . خدا در آيه 91 سوره مؤمنون فرموده است : « خدا هرگز براى خود فرزند نگرفته و معبود ديگرى با او نيست ؛ كه اگر چنين مى‏شد هر يك از خدايان ، مخلوقات خود را اداره و تدبير مى‏كردند و بعضى از بعض ديگر برترى مى‏جستند [ و جهان به تباهى كشيده مى‏شد ] خدا از آنچه آنان توصيف مى‏كنند پاك و منزّه است».

ما اتّخَذَ اللَّهُ مِن وَلَدٍ و ما كان معه مِن اِله اِذاً لَذَهَبَ كُلُّ اِلهٍ بما خلَقَ وَ لَعَلا بعضِهِم عَلى‏ بعضٍ سبحان اللَّه عَمّا يَصفون »

همچنين در آيه 22 سوره انبياء آمده است : « اگر در آسمان و زمين خدايانى جز خداى يكتا بود [ آسمان و زمين ] تباه مى‏شدند ، پروردگار عرش از آنچه وصف مى‏كنند منزّه است » .

« لو كان فيهما ءالهة إلاّ اللَّه لفسدت »

اين هم توحيد در خالقيت . و امّا پنجم . . .